Bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang

Là dân tộc thiểu số chiếm phần lớn dân số tại tỉnh Hà Giang, cho đến hiện nay, bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang vẫn đang được bảo tồn và duy trì. Đó là nét đẹp không chỉ của riêng người Mông mà còn là vẻ đẹp rất đặc biệt của người Hà Giang và rộng hơn là cả nước ta. 

Tổng quan bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang 

Bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang là một vẻ đẹp mà các dân tộc khác khó mà có được. Đây là dân tộc có số lượng người đông nhất tại tỉnh thành này và cũng là biểu trưng cho sự kết hợp giữa những nét cổ truyền với hiện đại, thể hiện rõ trong giao lưu văn hóa giữa các dân tộc khác nhau. 

Sự kết hợp giữa nét hùng vĩ, tráng lệ của núi rừng với sự thanh bình của đồng bằng tạo ra một nét đẹp rất riêng, rất độc đáo đối với bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang. Người Mông có rất nhiều nét đặc sắc trong cuộc sống hàng ngày bởi họ có hai nhóm người Mông chính là người Mông trắng và người Mông hoa. 

Người Mông tại Hà Giang hiện nay sinh sống chủ yếu tại huyện Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh, Hoàng Su Phì, Quản Bạ và Xín Mần. Những nét độc đáo trong văn hóa của người Mông thể hiện rất rõ nét qua trang phục, lễ nghi, nghệ thuật, trong nét ẩm thực và trong cả các lễ hội. 

Trang phục truyền thống của người Mông

Nét riêng đầu tiên có thể kể đến trong bản sắc văn hóa của người Mông ở Hà Giang được thể hiện qua trang phục của người dân nơi đây. Ít ai biết rằng trang phục của người Mông được tạo ra từ vải lanh, vải thổ cẩm hoặc vải bông. Các loại vải này đều có đặc trưng là đều có màu sắc sặc sỡ và hoa văn rất đặc sắc. 

Trang phục của người Mông cũng rất cầu kỳ và phức tạp bởi nó gồm rất nhiều chi tiết như áo, váy, thắt lưng, tạp dề, xà cạp, khăn đội đầu và những trang sức bạc đi kèm. Với áo, cổ áo sẽ được xẻ và được thêu tay hoa văn ở phần cánh tay và yếm sau lưng. Váy được thiết kế hình nón cụt, xếp ly xòe rộng và cũng được trang trí đặc sắc. 

Trang phục đối với nữ thường sẽ nhiều màu sắc hơn so với trang phục nam nhưng nhìn chung có thể thấy rằng trang phục của người Mông tại đây được thiết kế khá đặc sắc và lựa chọn vải rất kỹ. Những phụ kiện đi kèm cũng được lựa chọn rất cẩn thận và tỉ mỉ, điều đó cho thấy nét đẹp trong văn hóa được phản ánh rất rõ qua trang phục của họ. 

Kiến trúc nhà ở có nhiều điểm khác biệt

Khác với những dân tộc thiểu số khác sống trên nhà sàn, người Mông sống trong những ngôi nhà trệt với tường đất được xây rất vững chắc và kín đáo. Thường những ngôi nhà của người Mông sẽ gồm ba gian với hai cửa và hai tầng. Có thể thấy đây là kiến trúc mang đậm bản sắc văn hóa của người Mông ở Hà Giang. 

Tầng dưới của ngôi nhà được sử dụng để sinh hoạt hàng ngày và tầng trên để dự trữ lương thực. Những ngôi nhà này được thiết kế dựa lưng vào núi với cổng được làm bằng gỗ và trên cổng được dán những tờ giấy đỏ. Hai cửa được bố trí một cửa chính diện bàn thờ và cửa phụ ngay đầu nhà. 

Ba gian nhà được người Mông bố trí rất thuận tiện cho sinh hoạt. Gian giữa được dùng để thờ cúng tổ tiên, ăn uống khi nhà có cỗ và dùng để tiếp khách. Gian bên trái là bếp và buồng ngủ của chủ nhà. Gian bên phải là nơi để bếp sưởi và nếu có khách thì sẽ ở lại tại đây. Ba gian nhà được sắp xếp rất tiện cho cả sinh hoạt hàng ngày và trong cả những ngày lễ. 

Không chỉ vậy, ngôi nhà còn được bao quanh bởi một hàng rào được làm bằng đá, xếp khít lên nhau. Làm như vậy vừa để bảo vệ ngôi nhà cũng là vừa khiến cho ngôi nhà mang đậm nét đặc trưng của người dân tộc Mông. Bức tường được làm bằng đá dường như là một nét rất riêng của người Mông so với những dân tộc thiểu số khác. 

Khách du lịch có thể đến tham quan ngôi làng nhỏ Lô Lô Chải, nơi đây luôn có một vẻ đẹp thanh bình, thơ mộng mà rất khó để có thể tìm thấy ở nơi khác. Cũng chính bởi vậy nên mọi mùa ở Lô Lô Chải đều có cảnh quan rất đẹp và nên thơ, bảo đảm rằng sẽ có nhiều điều thú vị bạn sẽ khám phá được.

Nét đẹp trong phong tục tập quán

Phong tục tập quán là một phần quan trọng trong bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang. Người Mông có rất nhiều nét độc đáo, đặc sắc trong phong tục tập quán, khác hoàn toàn với những dân tộc anh em khác. Một số phong tục tập quán của người Mông được rất nhiều người biết đến như cưới xin hay các lễ hội. 

Với cưới xin, người Mông có phong tục ai cũng biết đó là kéo vợ. Có thể dễ hiểu rằng đây là việc một chàng trai kéo một cô gái mình thích về nhà của anh chàng. Sau đó bố mẹ của chàng trai sẽ sang bàn chuyện cưới xin và trao đổi những lễ vật cần thiết để cô gái và chàng trai đó chính thức nên duyên vợ chồng. 

Trong các lễ hội, người Mông có rất nhiều truyền thống thể hiện rất rõ nét tinh thần đoàn kết, đồng lòng và cả những nét văn hóa đặc sắc. Ở đây có thể kể đến một số lễ hội nổi tiếng như lễ hội hoa tam giác mạch, lễ hội chợ tình Khâu Vai hay lễ hội nhảy lửa. Du khách hoàn toàn có thể cân nhắc về thời gian để tham gia và trải nghiệm những lễ hội này. 

Ngoài ra, bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang còn thể hiện rất rõ qua những loại hình nghệ thuật biểu diễn thể hiện tình cảm cũng như tinh thần cộng đồng mãnh liệt. Nổi bật trong đó là những giai điệu liên quan đến tình yêu đôi lứa được thể hiện qua những nhạc cụ dân tộc hay những bản dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian. 

Có thể thấy người Mông đã và đang làm rất tốt việc phát triển bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Không phải tự nhiên mà bản sắc văn hóa người Mông ở Hà Giang được rất nhiều người biết đến và tò mò về nó.